The Walcheren Campaign, Part I

Vraag eender welke krijgshistoricus naar de grootste Britse militaire blunders in de wereldgeschiedenis en u zal namen als Dieppe (1942), Gallipoli (1915-1916), de Charge van de Light Brigade bij Sevastopol (1854) of de Invasie van Irak (2003) te horen krijgen (om maar een paar recente op te noemen).


Stel dezelfde vraag, maar dan aan een niet-Britse krijgshistoricus, en hier en daar zal de naam "Walcheren" opduiken.


Maar wat heeft in hemelsnaam dat stukje Nederland aan de monding van de Schelde te maken met een gigantische blunder?

Tja...

De oudere generaties in België en Nederland kunnen zich hopelijk nog herinneren dat op Walcheren verwoed gevochten werd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toen op 4 september 1944 de Geallieerden Antwerpen praktisch bevrijd hadden, stond nog maar een hindernis hen in de weg om de Schelde te heropenen, zodat de voorraden op tijd konden aankomen waar ze nodig waren (tot 8 november moest alles nog over land vervoerd worden vanuit Normandië = 3-400 Km !!)
In eerste instantie hadden de geallieerden hun hoop gesteld op Operation Market Garden (17-25 september), maar toen dat mislukte (ook een blunder van je welste!) en de opmars haast tot stilstand kwam, begonnen de strategen de eerste plannen te maken van wat weken later bekend zou worden als Operation Infatuate.

Franse Commando-officieren in Vlissingen
(bron: www.combinedops.com/Walcheren.htm)

Om een lang verhaal kort te maken: op 1 november landden de geallieerde commando's (waaronder: Britten, Nederlanders, Fransen, Noren èn Belgen(!)) op Walcheren, ondersteund door Canadese en Britse infanterie- en pantserdivisies*.
Op 8 november gaven de Duitse troepen zich over en was de Schelde-toegang vrijgemaakt.


Nu ja, we hebben het in deze blog over een BLUNDER, en aangezien 1. ik geen blog schrijf over Britten tijdens de Tweede Wereldoorlog, en 2. het voorgaande geen blunder is...

... zal ik u met plezier wat meer te weten laten komen over de Walcheren Campaign van 1809.

HMS Neptune in de Slag bij Trafalgar

Hoewel Vice Admiral Horatio Nelson in 1805 de Franse en Spaanse vloot een beslissende slag had toegediend bij de Battle of Trafalgar (vandaar trouwens de naam van het bekendste plein van Londen), waren de Fransen op het water nog niet compleet uitgeteld.

Het enige probleem waar ze echt mee zaten was dat Brittania de waves rulede, en de Franse vloot zich daarom moest zien te verbergen tot ze opnieuw in staat waren terug te vechten.
De plek die hun het meest aantrok, was de Schelde-monding. De Nederlanden waren op dat ogenblik nog altijd Frans grondgebied, en lag defensief genoeg om de Britten toegang tot deze waterweg te weigeren; maar toch ook weer dicht genoeg om een aanval op Groot-Brittanië te wagen zodra dat kon.

Slim waren ze wel, die Fransen.

De Franse schepen lagen aangemeerd in Vlissingen, terwijl men in diezelfde havenstad met man en macht in de weer was om zes nieuwe schepen te bouwen.

Robert Stewart, 2nd Marquess of Londonderry, Lord Castlereagh
(1769-1822)

Het was op dit ogenblik dat Secretary of State for War (zo'n beetje de Minister van Defensie) Robert Sterwart, oftewel Lord Castlereagh, een carte blanche gaf voor de ontwikkeling van een plan dat een tweevoudige bedoeling had:

1. Het innemen van Walcheren, zodat de Franse vloot geen kant meer uitkon (behalve Antwerpen dan).
2. Het innemen van Antwerpen. Hiermee zou een nieuw front onstaan om de Oostenrijkers wat ademruimte te geven in de strijd tegen Buonaparte.

Dat plan zag er best veelbelovend uit, ware het niet dat er vanaf het prille begin al een paar details uitschoten die de Britten zuur zouden opbreken.

Terwijl de voorbereidingen van de invasie gemaakt werden, die uiteindelijk berekend was voor eind juli 1809, vond de Slag bij Wagram (5-6 juli) plaats. Deze vernietigende veldslag betekende het einde van het Oostenrijkse verzet tegen de Grande Armée en de uitschakeling van de laatste grote bondgenoot van het Britse Rijk.
Tegen alle verwachtingen in betekende dit niet het einde van de invasie.
Jawel, u leest het duidelijk: Ondanks het wegvallen van de enigen die hen hadden kunnen bijstaan, werd de landing voortgezet...

John Pitt, 2nd Earl of Chatham (1756-1835)

Een tweede beslissing die bij velen de wenkbrauwen deed fronsen, was het aanstellen van John Pitt, Second Earl of Chatham, als opperbevelhebber. John Pitt was de oudere broer van William Pitt de Jongere, een van Engeland's meest vooraanstaande Prime Ministers.
Nu ja, een politieke benoeming meer of minder maakt voor mijzelf ook niet echt uit, en in die tijd was het ook populair om een benoeming in het leger te krijgen als opstapje naar hogere, politieke ambities.
Maar in dit geval bleek de benoeming van de Earl of Chatham noodlottig te zijn**.

Zodus geschiedde dat op 29 juli een vloot uitvaardde van 70 schepen, die de dag erna zo'n 700 troepentransportschepen over het kanaal zouden escorteren.
De volledige troepenmacht was trouwens zo'n 39-40.000 man groot. Arthur Wellesley moest het in datzelfde jaar in Portugal en Spanje stellen met maar een goeie 20-25.000 manschappen!

Walcheren, heden ten dage

De landing ging uiteindelijk best goed en de Franse tegenstand was minimaal. Dit was volledig te danken aan Buonaparte die het vernuftige idee had dat bij een invasie het simpelweg een kwestie was om de dijken te vernietigen, zodat het land blank zou staan. Generaal Louis Claude Monnet de Lorbeau, die gedurende de Franse Revolutie zijn sporen had verdiend als infanterie-officier bij de Guerre de Vendée, deed wat Buonaparte hem opgedragen had, liet de dijken ontploffen en er gebeurde... niets.***
Tegen alle Franse verwachtingen in, gaf Vlissingen zich op 15 augustus over. De belegering die hieraan voorafging legde zowat de halve stad in de as (doden/gewonden ook zowat de helft van de bevolking). Een van de wondermiddeltjes die hier de oorzaak van zijn, is de Congreve rocket (waar mijn volgende blog over zal gaan trouwens!).

Maar... tegelijk met de eerste Britse kleine successen in deze campagne, gebeurde achter de schermen iets wat niemand kon verwachten. Een klein citaatje van Rifleman Benjamin Harris van de 95th Rifle Regiment die op dat ogenblik in een klein dorpje gestationeerd was (locatie onbekend):

"But at the expiration of (I think) less time than a week, an awful visitation came suddenly upon us. The first I observed of it was one day as I sat in my billet, when I beheld whole parties of our Riflemen in the street shaking with a sort of ague, to such a degree that they could hardly walk; strong and fine young men who had been but a short time in the service seemed suddenly reduced in strength to infants, unable to stand upright-so great a shaking had seized upon their whole bodies from head to heel. The company I belonged to was quartered in a barn, and I quickly perceived that hardly a man there had stomach for the bread that was served out to him, or even to tast his grog, although each man had an allowance of half-a-pint of gin per day. In fact I should say that about three weeks from the day we landed, I and two others were the only individuals who could stand upon our legs. They lay groaning in rows in the barn, amongst the heaps of lumpy black bread they were unable to eat."

De militaire artsen draaiden overuren. Niemand wist concreet wat er aan de hand was. Meer en meer Redcoats werden ziek....


Vervolg volgt!

* Ik ga sowieso een paar vergeten te vermelden. Excuseer.
** Hij werd "The Late Earl" genoemd door zijn gewoonte om lekker lang uit te slapen; en hij landde op Walcheren in het bijzijn van zijn geliefkoosde minischildpadjes.
*** De wind waaide naar de verkeerde kant.