Bloody Badajoz

Badajoz, hoofdstad provincie Badajoz, regio Extremadura.

Ontstaan: +/- 875
Inwonersaantal: 145257 (2007, Wikipedia)

Badajoz
Dit aangename, landelijke stadje in het westen van Spanje is de ideale uitvalsbasis om de Estro-Madura streek te verkennen. Het carnaval van Badajoz is vermaard in heel de streek en het historische stadscentrum en de diverse musea bieden voor ieder wat wils.
Aangezien het op een belangrijke doorvaartroute (N4) ligt, bent u op een wip in Portugal...

Of van Portugal in Spanje...

En dat is wat Arthur Wellesley dacht, toen hij op zijn stafkaarten keek.
Niet omdat Badajoz, zoals hierboven vermeld, een prachtige trekpleister is in Spanje, maar omdat het ook in die tijd op een grote route tussen Portugal en Spanje lag en rechtstreeks doorliep tot Madrid (en van wat is Madrid de hoofdstad?).



Maar waar begon het allemaal?
Even een kleine situatieschets voor degenen die niet echt bekend zijn met de Peninsular War (Iberisch Schiereiland (Spanje + Portugal).
Op 17 Oktober 1807 steekt een Franse legermacht onder leiding van generaal Junot (1771-1813) de grens tussen Frankrijk en Spanje over. Een goeie maand later (19 november) staat hij in Portugal en op 30 november nemen de Fransen Lissabon in.
Hun verbazing was echter groot toen ze tot de ontdekking kwamen dat de Portugese koninklijke familie verdwenen was, samen met het grootste gedeelte van de schatkist.
Waar het Franse opperbevel (waaronder Buonaparte) geen rekening mee had gehouden, was het oudste internationale verdrag ter wereld: het Anglo-Portugese Bondgenootschap dat officieel gesloten werd in 1373(!). Jawel, het was dit verdrag dat er 434 jaar later voor zou zorgen dat Groot-Brittannië zich in de strijd op het Iberische Schiereiland zou werpen.
Uiteindelijk zou Portugal dè uitvalsbasis bij uitstek worden, van waaruit de Redcoats zich langzaamaan op een allesbeslissend offensief tegen de Fransen voorbereidden.

Het zou nog enkele jaren duren vooraleer Arthur Wellesley (de latere Duke of Wellington, of eenvoudigweg "Wellington") toegelachen werd door Vrouwe Fortuna. Sinds zijn aanstelling als Opperbevelhebber van de Britse Strijdkrachten in de Peninsula in 1809, was het een steekspelletje geweest tussen Redcoat vanuit Portugal en Frog (Fr.) vanuit bezet Spanje, waarbij geen van de twee partijen de bovenhand kon halen*.

Tot de winter van 1812...
Terwijl de Redcoats in Portugal een winterstop hielden, werd in het zuid-oosten van Spanje de belegering van Valencia ingezet, dat op dat ogenblik nog in handen was van het Spaanse leger onder generaal Joachim Blake (1759-1827, van Ierse afkomst). Maarschalk Suchet, die de leiding had over het belegerend leger, kreeg gratis en voor niks 15.000 troepen uit (Noord-)West-Spanje om aan zijn eigen reserves toe te voegen (het was nu eenmaal een vrij beslissende situatie daar, in Valencia).
Maarschalk Auguste de Marmont (1774-1852), die helaas in noordwest-Spanje gelegerd was en daarom over 15.000 man minder beschikte, voelde de storm al aankomen:

"The emperor wants me to take the offensive...but his Majesty does not realize that the smallest movement in these parts expends great quantities of resources, especially of horses... To make a requisition on even the poorest village we have to send a detachment of 200 men and, to be able to live, we have to scatter over great distances."

Maarschalk Louis Gabriel Suchet, 1ste Hertog van Albufera (1770 –1826)

Toen Wellesley dit vernam***, mobiliseerde hij onmiddellijk zijn troepen.
Even voor de duidelijkheid: dit speelt zich allemaal af in het begin van januari 1812. Zo'n nieuws moet echt wel een laat kerstcadeau geweest zijn! In cadeaupapier met glittertjes! en dichtgebonden met een zijdezacht lintje en vastgemaakt met een mooi strikje!
En met een kerstkaart met daarin met sierlijke letters geschreven:

Mon chèr General Wellesley,

If you want ze cities of
Ciudad Rodrigo et Badajoz,
I would be happy to lend zem to
you for ze moment!
But only if you give zem back éh!

Joyeux Noël et bonne 1812,
Napoléon Bonaparte
Empereur des Français

(en tot zover mijn poging om Engels met een Frans accent te typen)
Wellesley zag zijn kans schoon. De steden Ciudad Rodrigo (dat aan het noordoosten van Portugal grensde) en Badajoz (aan de oostgrens) (-> zie kaart boven) waren twee vrij grote versterkte garnizoenssteden, die in weze de hengsels vormden voor de inval in Spanje en daarom essentieel waren in de offensieve Britse strategie.

De Britten hadden in mei van 1811 tweemaal geprobeerd om de stad te belegeren, maar het oprukken van te omvangrijke Franse versterkingen had hen gedwongen om terug te trekken.
Maar deze keer zou het anders gaan, had Wellesley zich voorgenomen.

In de vroege namiddag van 8 januari (Arty liet er geen gras over groeien!) arriveerden de eerst Britse troepen voor de poorten van Ciudad Rodrigo. Volgens de kronieken zouden de Franse Officiers, bij de aanblik van zulk een kleine troepenmacht, zich buiten de stadspoorten verzameld hebben, waarna ze sierlijk bogen om de Redcoats wat belachelijk te maken.

Om een lang verhaal kort te maken (het gaat in deze blog nu eenmaal over Badajoz):

De uiteindelijke troepensterkte kwam op 10.700, tegenover 2.000 Franse verdedigers. Minimum ratio voor een belegering en inname van een stad is om en bij de 3:2 (aanvaller-verdediger), maar meer is beter natuurlijk. En op 19 januari gebeurde het...

De bestorming van Ciudad Rodrigo (19 januari 1812)

Eindscore (slachtoffers): 1.111 Redcoats (916 gewond; 195 gedood) - 2000 Fransen (529 gewond en gedood; 1471 gevangen genomen).
Feit: Nadat de stad ingenomen werd, gingen de Britse troepen zich te buiten aan plunderingen, verkrachtingen en moord. Het waren alvast geen doetjes. Maar er was erger op komst.

En toen kwam Badajoz aan de beurt...


De stad was in handen van 5.000 Franse troepen onder generaal Armand Philippon (1761-1836).

De stad zoals ze er nu uit ziet, met in het rood de toenmalige omvang en
verdedigingswerken.
Bron: Google Earth - Breedtegraad 38°52'42.95"N, Lengtegraad 6°58'13.02"W

Alhier een mooi met paint behandelde afbeelding van het huidige Badajoz. Voor meer details over forten uit de Nieuwe tijd, klik hier.
Iedere uithoek van de verdedingslinie van Badajoz had ook een naam, die refereerde naar een heilige (Spanje = zwaar katholiek).
1. San Vincente (Sint Vincentius)
2. San José (Sint Jozef)
3. Santiago (Sint Jacobus)
4. San Juan (Sint Johannes)
5. San Roque (Sint Rochus)
6. Santa maria (zegt genoeg)
7. Trinidad (heilige Drievuldigheid)
8. San Pedro (Sint Petrus)
9. San Antonio (Sint Antonius)

en 10. Het fort Pardaleras

Kleine legende: De rechthoek met een kruis in en twee kruisjes boven is het kaartsymbool voor een divisie. In dit geval zijn het de Light Division (waarom heb ik daar trouwens LT gezet en niet LD?) en de 4th Division.

De afstand tussen Ciudad Rodrigo en Badajoz is ongeveer 196 kilometer. De voorhoede was al midden februari vertrokken; Wellesley arriveerde op 11 maart. We moeten tussendoor ook niet vergeten dat Wellington onder een zware tijdsdruk stond. Hij moest beide forten innemen, vooraleer Maarschaal Marmont de kans kreeg om zijn troepen te verzamelen en de tegenaanval in te zetten.
Op 16 maart begonnen de Redcoats de eerste belegeringswerken uit te voeren door grachten te graven. De Fransen deden net hetzelfde, wat uiteindelijk leidde tot kleine schermutselingen. De 19de probeerden de verdedigers enkele Britse loopgrachten in te nemen, wat als gevolg had dat die twee kleinere forten rond Badajoz innamen.
1. Fort San Cristobal aan de overzijde van de rivier (Guadiana).
2. Fort Picurina dat ligt (en nu gaat het even moeilijk worden):
Aan de rechterbovenhoek van het symbool van de Light Division begint de rechterhoek van het verdedigingswerk. Dat groene vlak dat lijkt op een pijl met een hoek van +/- 100°? De punt van het fort wijst trouwens naar de linkerbovenhoek van het symbool van de 4th Division.
Ik hoop dat dat genoeg hints zijn! Ik geloof trouwens (ben er zelf niet honderd procent zeker van) dat de beige rechthoek er ook nog bij hoort.

Anyway, terug naar het verhaal.

Het beleg van Badajoz ging goed. Niet super, maar doodgewoon goed. Tot Wellesley op de 29ste te horen kreeg dat Marmont oprukte naar Ciudad Rodrigo en dat Maarschalk Soult op weg was naar Badajoz. De generaal, die normaal gezien de "cool" zelve was, begon zich meer en meer zorgen te maken dat hij wederom zou falen. Daarom, toen op zondag 6 april, zijn artillerie-officieren lieten weten dat hun kanonnen drie bressen hadden geslagen in de verdedigingswerken, nam hij een beslissing die hij zich achteraf misschien wel beklaagd zal hebben. De drie bressen (waarvan twee in de Trinidad-sector) waren vrij klein en ze waren zwaar verdedigd.
Hij liet de hoogste officieren samenkomen in zijn tent, en na een kleine aarzeling (hij wilde eerst de aanval laten beginnen om half acht 's avonds (vlak na zonsondergang)) werd het uur van de bestorming op 10 uur 's avonds gebracht.

Arthur Wellesley, Duke of Wellington (1769-1852)

Het nieuws verspreidde zich en onmiddellijk kwamen jonge officieren zich aanbieden om de "Forlorn Hope"**** te leiden.
Het aanvalsplan bestond uit vier delen.
1. De 4de en de Light Divisie zouden rechtstreeks de ontstane bressen van de Trinidad-sector aanvallen.
2. De 3de Divisie (onder generaal Picton) zou de San Antonio-sector aanvallen en proberen het kasteel in het noordoosten in te nemen.
3. De 5de Divisie zou proberen om de muren te beklimmen in de San Vincente-sector.
4. Een 1000-man sterke eenheid onder Majoor Wilson van het 48ste (Northamptonshire) Regiment zou Fort Pardaleras en vervolgens San Roque aanvallen.

In essentie waren delen 2 tot 4 enkel afleidingsmaneuvers om verdedigers van de bressen weg te halen. Het verschil tussen overwinning of nederlaag lag helemaal in handen van de mannen die deze bressen zouden bestormen.

De avond begon te vallen. De ladders en enterhaken werden in gereedheid gebracht. De laatste woordjes moed werden ingesproken. Hier en daar werd rum uitgedeeld om de mannen wat meer moed te geven.

Private, 48th Northamptonshire Regiment

De bestorming begon met de aanval van Majoor Wilson, die Fort Pardaleras snel in handen kreeg.

En toen was het aan de Forlorn Hope om hun kans te wagen. Terwijl ze in stilte oprukten, met de duisternis als hun bondgenoot, gaf Wellesley het teken aan de andere divisies om hun afleidingsmanoeuvres te beginnen.

De Forlorn Hope rukte goed op en ze waren zelfs zo dichtbij dat ze de stemmen hoorden van de Franse wachtposten.

En toen ging het mis...

Naar alle waarschijnlijkheid heeft een Redcoat ergens een verkeerd geluid gemaakt, want een van de wachtposten werd gealarmeerd.

"Qui vive? Qui vive?"

Werd over de barricades geroepen en toen de Franse soldaat geen bevestiging kreeg, schoot hij met zijn musket in de lucht. Tromgeroffel weerklonk doorheen de stad. Toen werd het opnieuw stil tot tien minuten later Picton met zijn 3de divisie aanviel. Van die verwarring maakte de Forlorn Hope gebruik om te chargeren. nog vooraleer ze tien passen gezet hadden, vanuit hun dekkingen, werd hun aanval begroet met een fussilade van musketten en grapeshot (kanonmunitie die bestaat uit musketballetjes in een canvas zak. Wanneer het kanon vuurt, breekt de zak en schieten de balletjes alle richtingen uit). De Fransen hadden die dag ook hun voorbereidingen getroffen door lichte mijnen te leggen.

Ik hoef alvast niet meer te zeggen dat het een waar bloedbad werd.
Twee uur lang duurde de slachting, waarbij de soldaten zich een weg dienden te banen door een berg doden en gewonden (2.000 in totaal!).

Uiteindelijk baatte het maar weinig. De verliezen werden te groot en Wellesley stond op het punt het bevel te geven om de aftocht te blazen, toen het bericht kwam dat de 3de Divisie van Picton er in geslaagd was om San Pedro en het kasteel daar achter in te nemen. Tegelijk was de 5de Divisie, aan de andere kant van de stad, er ook in geslaagd om de muren in te nemen, en samen wisten deze divisies de stad in te nemen. Generaal Philippon wist met de overgebleven Franse verdedigers nog over de rivier te vluchten, maar hij gaf zich niet lang daarna over.

De Redcoats gingen zich na de aanval te buiten aan allerlei excessen. Net zoals bij Ciudad Rodrigo gingen ze zich te buiten aan drank, plundering, verkrachting en moord. Officieren die hen aanmaanden om van dit gedrag af te zien, werden scrupuleloos neergeschoten. Het duurde 72 uur om de stad terug onder controle te krijgen. 4000 onschuldige Spaanse mannen, vrouwen en kinderen werden er het slachtoffer van.

Toch iets om even stil bij te staan.

Natuurlijk moeten we ook niet vergeten dat de tol bij het Britse leger ook enorm was. Van de 25.000 ingezetten troepen, waren 4.800 gedood of zwaargewond.

De Light Division***** had het zwaarste te lijden gehad, met een butcher's bill van 40%

Wat er in Wellesley's gedachten omging, valt het best te verwoorden door een dispatch die hij schreef aan Robert Jenkinson (2nd Earl of Liverpool, Prime Minister van 1812 tot 1827):

"The Capture of Badajoz affords as strong an instance of the gallantry of our troops as has ever been displayed. But I greatly hope that I shall never again be the instrument of putting them to such a test."

Ondanks de verliezen was Wellesley erin geslaagd twee sleutelposities in te nemen in de strijd tegen de Fransen in Spanje. Hij versloeg op 22 juli Maarschalk Marmont bij Salamanca; en twee maanden later marcheerden de Redcoats door Madrid.

* Spaanse guerillero's en de terugtrekking van Franse troepen om te vechten aan het Oostfront (waar hebben we dat nog gehoord?) even buiten beschouwing gelaten. Het waren niet enkel de Britten die aan de oorzaak stonden van de Spanish Ulcer.
** Vraag me niet om een Franse vertaling. Bron: Wikipedia ("Peninsular War")
***Hij had een vrij groot spionnen-netwerk.
**** Forlorn Hope. Afgeleid van het Nederlands "Verloren hoop". In weze bestond deze uit soldaten en officieren die bij een bestorming als eersten door de bres moesten proberen te breken. Uit de term zelf valt al af te leiden dat dit vaak uitmondde in een bloederige massa-executie. Hoewel de kans om te sterven groot was, was er nooit een gebrek aan kandidaten. Door aan een Forlorn Hope deel te nemen, was de kans op promotie heel groot en zagen vooral de jonge officieren hierin een kans op een voorspoedige carrière. Ook gewone soldaten kregen na een Forlorn Hope heel wat voordelen.
***** Light Division: 43rd Monmouthshire Light Infantry Regiment, 52nd Oxfordshire Regiment of Foot, 95th Rifle Regiment.